Su Kalitesi ve Analizleri

Su Kalitesi Parametrelerinin Önemi

Tarımsal veya endüstriyel nedenlerle kirlenen su kaynaklarının ıslah edilmesi ve doğal su kaynaklarının korunması için su kalitesinin izleme ve değerlendirilmesi çalışmalarına hız verilmelidir. Bu nedenle su kalite parametreleri ölçümleri düzenli olarak yapılmalıdır.

Su kalitesi parametrelerinin faydalarını da şu şekilde sıralayabiliriz.

  • Halk sağlığının korunması,
  • İçme suyu niteliğinin konulan standartlara uygunluğunun sağlanması,
  • Su kalite değişkenlerinin yere ve zamana göre değişimlerinin izlenmesi,
  • Doğal ve insan müdahalesi sonucunda su kalitesinin nasıl etkilediğinin belirlenmesi,
  • Su kalitesinin korunması ve kontrolü için alınan önlemlerin etkinliğinin belirlenmesi,
  • ÇED, (Çevre Etki Değerlendirilmesi) amacıyla gerekli olan bilgilerin temini,
  • Belli bir bölgede, genel kapsamda su kalitesi özelliklerinin değerlendirilmesi veya durum envanterinin çıkarılması,
  • Akarsularda kütle taşınımının incelenmesi,
  • Su kalitesinin modellenmesidir.

Suyun belli bir amaç için kullanımı söz konusu olduğunda, suda o amaca uygun kalite özelliklerinin bulunması istenir. Suyun, kullanımlarına göre endüstriyel, (balık yetiştiriciliği, içme suyu, rekreasyon, sulama, hayvan yetiştiriciliği) endüstriyel olmayan (ısıtma, soğutma, enerji üretim, demir ve çelik, kağıt, petrol, gıda) şeklinde iki ana grupta toplanması uygundur.

Suyun Kalite Özelliklerine Göre Sınıflandırılması

 Su; kullanım amaçlarına, bazı kriterlere ve kalite özelliklerine göre sınıflandırılır.

Kullanım Amaçlarına Göre Su

  • İçme Suları; jeolojik koşulları uygun jeolojik birimlerin içinde doğal olarak oluşan, bir çıkış noktasından sürekli akan veya teknik usullerle çıkarılan ve Sağlık Bakanlığınca uygun görülen dezenfeksiyon, filtrasyon, çöktürme, saflaştırma ve benzeri işlemler uygulanabilen ve parametre değerlerinin eksiltilmesi veya arttırılması ile elde edilen sulardır.
  • Rekreasyon Suları: Park, bahçe, mesire gibi yerlerde bulunan, eğlence, yüzme, dinlenme amacıyla kullanılan havuz vb. sularıdır.
  • Şifalı Özellikleri Bulunan Sular: Özgün halinde eriyik halde mineral bileşikleri ( magnezyum, kalsiyum, sülfür, sodyum vb.) ve gaz (karbondioksit) ihtiva eden sudur.
  • Sulama Suyu: Daha çok tarım alanında kullanılan endüstride sulama amacı ile kullanılan sulardır.

Kaynaklarına Göre Sular

Sular, kaynaklarına göre, yüzeysel sular (dere, çay, nehir, göl, baraj vb. ) ve yeraltı suları olarak iki grupta incelenebilir.

  • Yüzeysel Sular: Yeryüzüne düşen yağmurlar ve eriyen karlar nehirlerde, göllerde ve çeĢitli yataklarda toplanarak yüzey sularını oluşturur. Yüzeysel sular; deniz suları, akarsu, göl ve baraj rezervuarlarındaki sulardır.

Birçok yerde akarsular, kanalizasyon atıkları da dahil olmak üzere, organik maddeler tarafından aşırı derecede kirletilmektedir. Sanayi kentlerinde de yine akarsular organik ve inorganik maddeler ile kirlenmektedir. Göl sularında akarsulara göre daha az bakteri bulunmaktadır. Göllerin ortalarından alınan sular, kıyılara yakın yerlerden alınan sulardan daha temizdir.

Yüzeysel suların kalitesi çoğunlukla düşüktür, çünkü kirli ve mikroplu olması yanında çok defa askıdaki katı maddeler içermesi nedeniyle de bulanıktır. Genellikle suyu bir yerde bekleterek, içindeki maddeleri çökeltmek, güneşin renk giderme özelliğinden yararlanarak rengini açmak ile kalitesini düzeltme mümkündür. Ayrıca suların bekletilmesi ile içindeki bakteriler, doğal ömürlerini tamamlayarak ölür.

Yüzeysel sular; kalitelerine göre yüksek kaliteli, az kirlenmiş, kirli ve çok kirlenmiş su olmak üzere dört sınıfta değerlendirilir.

· Yüksek Kaliteli Sular (I. Sınıf) Yalnız dezenfeksiyon ile içme suyu olarak, Rekreasyonal amaçlar için, (yüzme gibi vücut teması gerektirenler) Alabalık üretimi için, Hayvan üretimi ve çiftlik ihtiyacı için kullanılan sulardır.

· Az Kirlenmiş Sular (ll. Sınıf) ileri veya uygun bir arıtma ile içme suyu olarak, Rekreasyonal amaçlar için, Balık üretimi için, (Alabalık hariç), Sulama suyu olarak, Birinci sınıf sular dışında kalan diğer kullanımlar için kullanılan sulardır.

· Kirlenmiş Sular: (lll. Sınıf) Gıda, tekstil gibi kaliteli su gerektiren sanayiler hariç, uygun bir arıtmadan sonra sanayide kullanılan sulardır.

· Çok Kirlenmiş Sular: (lV. Sınıf) Yukarıda açıklanan sular dışında kalan kalite olarak düşük kalitedeki sulardır.

Yeraltı Suyu: Yeraltı suyu, yerkabuğundaki geçirimli jeolojik ortamın doygun bölgesinde bulunan ve kaynakları akarsu, göl ve deniz gibi su kütlelerini besleyen sudur. Yeraltı suları kalitelerine göre üç sınıfta ele alınmıştır.

· Yüksek Kaliteli Yeraltı Suları: (I. Sınıf) İçme suyu ve gıda sanayi olmak üzere her türlü amaç için kullanılabilen yeraltı sulardır. Gerekli görüldüğünde, dezenfeksiyon yapılır. Yalnızca havalandırma ile gerekli oksijen sağlanıyorsa bu gibi sularda I. sınıf yeraltı suyu olarak kabul edilir.

· Orta Kaliteli Yeraltı Suları: (ll. sınıf) Arıtma işleminden sonra içme suyu olarak kullanılabilecek sulardır. Bu sular tarımsal su ve hayvan sulama suyu veya sanayide soğutma suyu olarak herhangi bir arıtma işlemine gerek duyulmadan kullanılabilir.  

· Düşük Kaliteli Yeraltı Suları: (III. sınıf) Bu suların kullanım yeri, ekonomik, teknolojik ve sağlık açısından sağlanabilecek arıtma derecesi ile belirlenir.

Kaynak: T.C. MiLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Çevre Sağlığı Suların Analiz Parametreleri, 850CK0011, Ankara, 2011.

Su ve Atık Su Analizleri

Kömür Analiz Laboratuvarları

Kömür yanabilen sedimanter organik bir kayadır. Kömür başlıca karbon, hidrojen ve oksijen gibi elementlerin bileşiminden oluşmuş olup, diğer kaya tabakalarının arasında damar haline uzunca bir süre (milyonlarca yıl) ısı, basınç ve mikrobiyolojik etkilerin sonucunda meydana gelmiştir.

Kömürde Karbon-Kükürt Tayini

Kömür analiz laboratuvarlarında kömürlerin yoğunluk, nem gibi fiziksel özelliklerinin yanı sıra kalitesi ve özelliklerini ortaya koyan kalori (alt ve üst ısıl değer), elementel analizler (H, O, N, C, S, vb.) gibi kimyasal özellikleri de belirlenebilmektedir. Çoğunlukla, laboratuvarlarda yapılan analizlerin amacı kömürün kalitesini tespit etmektir. Kömür analiz laboratuvarları, hakem laboratuvarlar konumunda olduğundan; mahkemelik işler, termik santral, çimento, şeker, tuğla fabrikaları gibi kamu ve özel kurum/kuruluşlar ile özel şahısların gönderdiği numuneler için verilen rapor, kömür kalitesini belirleyici rapor olarak kabul edilmektedir.

Kömür kalitesini belirlemek üzere hem fiziksel hem de kimyasal analizleriyle hizmet vermekte olan laboratuvarlarda başlıca, ithal edilerek yakıt (ithal linyit kömürü) amaçlı kullanılan kömürler, sanayi kömürleri (ithal linyit toz kömürü, petrol koku, antrasit, metalurjik kok, vb.), yerli kömürler (taş kömürü, linyit, turba, asfaltit) ile AR-GE çalışmaları sonunda üretilen biriketler ve yakıt amaçlı üretilen çeşitli kömürlerin Ulusal veya Uluslararası Standartlarda (ISO, TSE veya ASTM) analizleri yapılmaktadır. Ayrıca, Türkiye’de bulunan kömür rezervlerine yönelik yapılan arama çalışmalarından alınan kömür numunelerinin de fiziksel ve kimyasal analizleri yapılmaktadır.

Kömür analiz laboratuvarları; Kalorimetre Cihazı, Termogravimetrik Analiz Cihazı, CHNS Kükürt-Elementel Analiz Cihazı, Kül Ergime Tayini Cihazı, Carbolite Serbest Şişme İndeksi Ölçüm Cihazı, Atomik Absorpsiyon Spektrofotometrik Analiz Cihazı, Otomatik Yoğunluk Analiz Cihazı, Hardgrove Analiz Cihazı, Kül Fırınları, Eleme Makinası (Ro-Tap) gibi modern cihaz ve ekipmanlarla donatılmış olup, cihazların bir çoğu bilgisayar kontrollüdür.

Kömür analizleri laboratuvarlarında özellikle teknoloji araştırmalarına yönelik çalışmalar yapılabilmekte, kömürlerin briketlenmesi ve koklaştırılması ile ilgili testler ve deneyler ile yanma özellikleri ve emisyon değerleri belirlenmektedir.

Ekin Kimya Laboratuvarı Taş Kömürü, Linyit Kömürü, Kalsine Edilmiş/Edilmemiş Petrol Koku, Antrasit analizleri kapsamında TÜRKAK’tan akredite, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş çevre analiz laboratuvarıdır.

Kömür Analizi

Kaynak: http://www.mta.gov.tr/v3.0/hizmetler/komur-analiz-laboratuvarlari